Relaties binnen een gezin, je plek aan tafel
op 13 september 2016 14:25 | Reageer
Tijdens de gesprekken met ouders maak ik altijd gebruik van speelgoedpoppetjes. Je ziet het verhaal dan letterlijk op tafel staan, wat heel verhelderend werkt.
Ouders zetten hun gezin op tafel neer zoals het voor hem of haar gevoel klopt. Regelmatig zie ik dan dat de moeder zichzelf naast haar kinderen plaatst of tegenover de kinderen. En haar partner, vader van de kinderen, wordt achter haar neer gezet. Dat wat op tafel staat is de spiegel van alle dag.
Als je dan aan moeder vraagt: ‘Ervaar je steun van vader binnen het gezin?’ dan zegt ze in eerste instantie: ‘Ja’. Bij doorvragen vertellen ze dan dat ze wel steun ervaren, maar dat ze tegelijkertijd ervaren dat ze veel alleen moeten doen.
Door vervolgens te laten zien dat ik dat ook op tafel zie, wordt het beeld voor moeder helderder. Eigenlijk wil moeder heel graag dat vader naast haar staat als partner en als vader. En ze ziet nu dat dat niet zo is. Een ook kinderen willen graag vader en moeder naast elkaar, die een duidelijke positie innemen. Anders kan er verwarring bij het kind ontstaan of kinderen gaan onbewust de plek van vader of moeder overnemen ook wel parentificatie genoemd.
Door op deze manier naar de huidige situatie te kijken worden een aantal dingen helder(der). Ook de vaders willen graag naast hun partner staan en de partner en vaderrol invullen. Daarvoor mag zowel moeder als vader in beweging komen. De een mag ruimte geven en de ander mag de ruimte gaan pakken. Daarover mogen ze samen (met mij) in gesprek gaan hoe dat vorm te geven. Tegelijkertijd wordt er als vanzelf dan ook gekeken en gesproken over het gezin van herkomst. Hoe waren de rollen in dat gezin? Hoe hebben zij dat ervaren? Wat zien ze daarvan terug nu in hun eigen gezin? Wat in het hier en nu is een spiegel van dat wat in het gezin van afkomst heeft gespeeld of nog speelt.
Tafelsetting
Bij het vinden van je rol, plek, positie binnen een gezin kan de ‘juiste’ tafelsetting mooi ondersteunen. Hoe wij aan tafel zitten als gezin spiegelt namelijk heel mooi dat wat er in de praktijk van alle dag speelt.
Eigen voorbeeld
Binnen mijn gezin met één zoon, nieuwe partner, en voor enige tijd een ‘pleegzoon’, was het twee jaar geleden zoeken met elkaar naar onze posities binnen dit samengesteld gezin. Mijn zoon zat vaak aan de kopse kant, pleegzoon tegenover mij en mijn partner naast mij als hij er was. Na 8 jaar alleen te hebben gewoond met mijn zoon, had mijn zoon toch onbewust de plek van ‘partner’ gepakt en gekregen van mij. Dat bracht ook in de dagelijkse praktijk en in mijn relatie soms verwarring. Er was een rolverwarring ontstaan. Door mij daar bewust van te zijn, duidelijk positie in te nemen en door de tafelsetting te veranderen naar: partner rechts van mij; zoon tegenover mij en pleegzoon schuin tegenover mij werden onze plekken en rollen weer duidelijk. Het voelde even paar dagen ongemakkelijk en toen ontstond er rust.
Op het moment dat de plekken, posities binnen een gezin niet duidelijk zijn kun je dat ook terug zien aan tafel. Systemisch gezien zeggen we dat de juiste tafelsetting is, met de klok mee; vader, moeder, oudste kind en de opvolgende kinderen. Ieder willekeurige plek kan de eerste zijn, van belang is dat je de ‘juiste’ volgorde aanhoudt. Zet alleen nooit een kind aan de kopse, hoofd kant van de tafel. Die plaats hoort aan de vader. Ervaar maar eens wat dat doet. Hoe anders dat kan voelen. In sommige gezinnen brengt dit in het begin veel onrust omdat de posities, rollen binnen het gezin veranderen en dat is niet altijd fijn en soms echt moeilijk. En soms is het systeem nog niet zover en heeft het eerst wat anders nodig. Tegelijkertijd kan het veel duidelijkheid geven en daarmee rust, ook al heeft dat soms wat tijd nodig.
De juiste rol, positie (leren)kennen binnen je gezin geeft helderheid, duidelijkheid en rust.